05 april 2017

Agrippina (Opera Antwerpen - 04.04.2017)

Machtsgeilheid en de ermee gepaard gaande intriges in bevoorrechte milieus, zijn tegelijk weerzinwekkend en onweerstaanbaar. Er gaat een soort van seksueel spanningsveld uit van dit soort machtsspelletjes, die van alle tijden zijn. Op moreel vlak verwerpelijk, maar ondertussen smult het gewone volk er wel van. Zo vergaapte een immens TV-publiek zich in de jaren '80 aan het wel en wee van de Ewings in Dallas en de Carrington-clan in Dynasty. Als opgroeiende puber had ik het vooral voor die laatste serie. Wat was die Alexis een manipulatieve feeks maar ook een prikkelend seksueel roofdier ! Of het aplomb waarmee JR Ewing zijn losse handjes vlotjes combineerde met schimmige zakendeals !

Vanwaar deze soap-intro ? Omdat de opera "Agrippina" van Georg Friedrich Händel, geschreven in 1709, over dergelijke intriges in hogere milieus gaat (in casu het oude Rome). En omdat de bewerking van Opera Ballet Vlaanderen en regisseuse Mariame Clément de actie transporteren van het Forum Romanum naar de barokke TV-sets van de jaren '80. Want ook al draait de intrige rond keizer Claudius, zijn vrouw Agrippina, haar zoon Nero, legerleider Otto en hofdame Poppea, toch verschillen de verwikkelingen nauwelijks van de verdorven manipulaties van JR Ewing of Alexis Carrington.


























De plot laat zich lezen als een satirische komedie en vertoont af en toe zelfs een verwantschap met "Vast in de kast"-achtige deuren-komedies, zoals die ongetwijfeld nog steeds vaak opgevoerd worden in talloze parochiezalen ten lande. Ik beperk me tot hoofdlijnen van de intrige : wanneer het gerucht de ronde doet dat keizer Claudius is omgekomen tijdens een zware storm op zee, ziet zijn echtgenote Agrippina haar kans schoon om haar zoon Nero tot nieuwe keizer te bombarderen. Ze doet hiervoor o.a. een beroep op de diensten van haar twee opportunistische handlangers en minnaars Pallante en Narcisso. Maar het gerucht blijkt vals te zijn : het leven van Claudius werd gered door legerofficier Otto, aan wie als dank de troonopvolging wordt beloofd. Zo ziet Agrippina haar plannen in het water vallen. Maar wanneer Agrippina te weten komt dat zowel Claudius als Otto hun oog hebben laten vallen op de mooie hofdame Poppea, hoopt ze hier garen uit te spinnen. Ze weeft een web van intriges en zet de aanbidders van Poppea tegen elkaar op, in de hoop alsnog haar zoon Nero tot keizer te laten kronen. Het bedrog van Agrippina wordt echter ontdekt en onthaald op een wraak-intrige door Poppea. Het eindresultaat ? Zowat iedereen (met uitzondering van de pure Otto) liegt en bedriegt dat het een aard heeft ... en uiteindelijk wordt iedereen ervoor beloond. Nero zal keizer mogen worden (tot groot genoegen van Agrippina) en Otto en Poppea zien hun wederzijdse liefde bezegeld.

























Wat een heerlijk frisse en tegelijk relevante versie van "Agrippina" kregen we vandaag op de planken geserveerd ! De sprong van het oude Rome naar de decadente jaren '80 (inclusief pastelkleurige kostuums voor de heren en haarlak-kapsels voor de dames) was een stroke of genius. Alles aan deze productie werd verpakt als een lang uitgesponnen aflevering uit een soap-serie, inclusief begin- en eindgenerieken. Zelfs de stijl van die generieken was pastiche-gewijs overgenomen uit Dallas en Dynasty : het scherm opgedeeld in diverse stroken en de typische fel-gele kleur van de letterzetting. Ook de prachtig aangeklede decors rolden af en aan als TV-sets, met het publiek als voyeuristisch glurende camera. Boven de decors fungeren video-beelden als suggestieve moodboards, die de sfeer van het decor wat meer in de verf zetten : een exclusief resort of dito restaurant, een rijkelijke garderobe, een bureau (met obligate drankkast, want er wordt in de hogere kringen flink wat afgezopen), een smerig dure badkamer, een limousine, ... En wanneer de protagonisten eventjes van hun decorstuk afdwalen, is een kleine ingreep op het moodboard voldoende om een nieuwe setting te suggereren (bijvoorbeeld een idyllische boswandeling).

























Wat de stemmen betreft, sprong vooral de Britse contratenor en publiekslieveling Tim Mead in het oog. Hij mocht na afloop het luidste applaus oogsten. Enkele van zijn aria's waren dan ook de muzikale hoogtepunten van deze productie. Zijn "Voi che udite il mio lamento" en "Tacero pur che fedele" gingen door merg en been. De opbouw van deze barokke opera - met de strikte opvolging van verhalende recitatieven en wijds meanderende aria's - en het stemmengebruik (opvallend veel contratenoren wiens rollen in Händel's tijd door castraten werden vertolkt - Nero werd hier zelfs door een vrouw vertolkt) vergde wel een beetje tijd om er 'in' te komen. Maar aan tijd geen gebrek : de productie duurde een whopping 4 1/2 uur (inclusief twee pauzes). Niet verwonderlijk als je weet dat doorheen deze opera een kleine 50 aria's verweven zijn : korte tekstfragmenten of alinea's die schijnbaar eindeloos lang herhaald en her-zongen worden. In de huidige jachtige tijden - gekenmerkt door een verlangen naar constant nieuwe impulsen - was het heerlijk om mee te maken hoe de tijd op deze wijze als het ware 'uitgerokken' werd.

En dus was dit weer een heerlijk avondje opera. Als enige minpuntje kan ik aanstippen dat we vanaf onze zitplaats  - ondanks de toch wel fikse ticketprijs - geen blik konden werpen op de orkestbak, waar dirigent Stefano Montanari blijkbaar met de uitstraling van een ruwe rocker geregeld soleerde op zijn barokviool. Een mens kan niet alles hebben, zullen we maar denken. Tenzij je jezelf met ellebogenwerk - en gespeend van scrupules - naar de top wringt : dan kun je wél alles hebben. Dat lijkt wel de boodschap van deze opera te zijn. Maar dan moet de laatste epiloog-video nog vertoond worden : het uiteindelijke lot van de protagonisten, die allemaal gewelddadig om het leven kwamen. 't Zal hen leren !



Geen opmerkingen: