08 oktober 2016

Swans (Effenaar - 07.10.2016)

foto : Patrick Spruytenburg

Toen Michael Gira in 1997 de stekker uit 'zijn' Swans trok, had niemand de mate kunnen bevroeden waarin dit experimentele combo vele jaren later - creatiever dan ooit tevoren - terug zou uitbarsten. De vier epische albums die na de wedergeboorte werden uitgebracht (My Father Will Guide Me up a Rope to the Sky 2010 // The Seer 2012 // To Be Kind 2014 // The Glowing Man 2016) vormen samen een zeer indrukwekkend body of work, waarin Gira en de zijnen meer verpletterend dan ooit uithalen. Nu Gira heeft aangegeven dat hij opnieuw (definitief ?) het Swans-project ontbindt, was dit wellicht de laatste kans om hem en de zijnen in deze vorm live aan te werk te zien. De magistrale 2010-passage in de AB indachtig, kon ik niet anders dan de uitdaging opnieuw aangaan.

Want het is toch wel een beetje een uitdaging, zo'n Swans-concert. Je dompelt je immers vrijwillig meer dan 2 uur onder in loeiharde, compromisloze, humorloze, gitzwarte lappen muziek, met aan het roer die enigmatische en bezwerende klootzak van een Gira, geflankeerd door enkele hardnekkig kauwgom kauwende kompanen die lijken alsof ze zonet losgelaten werden uit een soortement van trailer trash-asylum.

Aan de ingang werden oordopjes uitgedeeld en werd er met flyers nadrukkelijk op gehamerd om geen foto's te nemen (ook niet met smartphones). En zo was de toon meteen gezet. De wat dromerige drones van Anna Von Hausswolff - een Zweedse multi-instrumentalistische schone deerne die het voorprogramma mocht verzorgen en dat best aardig deed - werden al snel weggeblazen door het Swans-geweld.

Het eerste nummer (waaromtrent ik heb gevonden dat het "The Knot" wordt gedoopt en dat een soort van crescendo-symfonie is die gebaseerd is op "No Words/No Thoughts" uit het My Father-album) klokte af op een propere 40 minuten ... In die 40 minuten ging het volume langzaam maar zeker de hoogte in en Gira stuurde zijn troepen naar de frontlinie met armbewegingen en grimassen. Christoph Hahn mishandelde - rustig kauwgom kauwend - zijn pedal steel en zijn über-coole counterpart Norman Westberg (ook met obligate kauwgom) liet zijn gitaar gieren. Aan drummer Phil Puleo en bassist Christopher Pravdica om alles een beetje in toom te houden, voortdurend in oogcontact met Gira, die tijdens deze openingsdebatten meestal met zijn rug naar het publiek stond. Nauwelijks melodie, weinig akkoorden. Enkel opbouw van laag op laag op laag op laag.

In dit donkere universum verdronk de bijdrage van gelegenheidstoetsenist (en arrangeur/componist) Paul Wallfisch helaas grotendeels, een bijdrage die geenszins de afwezigheid van de magistrale percussionist Thor Harris kon opvangen. Harris liet verstek gaan voor deze tour wegens eigen projecten en wegens de zorg voor diens oudere moeder. Want jawel, zelfs Swans-leden zijn mensen van vlees en bloed.

Na deze mokerslag tijd voor een kort en luchtig hitje, moet Gira gedacht hebben. En dus werd "Screen Shot" aangeheven, de opener van "To Be Kind" (misschien wel het beste Swans-album ooit), met de mantrische één-woord-opsommings-lyric die Gira zoals gebruikelijk van zijn pupiter aflas. Met amper een achttal minuten met voorsprong de kortste song van de avond. Maar tijdens dit nummer begon Gira al tekenen van ongeduld te vertonen richting de zijkant van het podium, meer bepaald naar de bediener van het mengpaneel. Met handen en voeten - en niet mis te verstane gelaatsuitdrukkingen - gebaarde Gira dat iets hem niet aanstond en toen bij de voorbereiding van het volgende nummer ook nog eens zijn paperassen van de pupiter gleden, kon je duidelijk zien dat Gira langzaam maar zeker het kookpunt bereikte.

En tijdens "Cloud of Forgetting" kookte het potje over. Met zijn been schopte hij enkele keren een gat in de lucht richting de sound-engineer, vonken schietend uit zijn oogkassen, hij sneerde naar iemand in het publiek "stop it ! stop it" (wegens teveel foto's nemen of teveel sms-en ?) en legde uiteindelijk de boel stil, zich hiervoor excuserend met de melding dat de sound-engineer er een zootje van maakte. De overige bandleden legden zich gedwee neder bij de bevelen van hun meester, die enkele minuten in de coulissen verdween om daar van zijn zak te maken. Hahn maakte van de gelegenheid gebruik om rustig zijn haren te kammen. Ik had op dat moment niet in de schoenen willen staan van de geluidsmixer van dienst...

En zo was de overgang naar "Cloud of Unknowing" ongewild bruusk. Maar Gira kanaliseerde gelukkig zijn tomeloze energie opnieuw in de juiste richting en het tweede deel van het openingsduo op het laatste album "The Glowing Man" (Cloud of Forgetting + Cloud of Unknowing) was opnieuw zo'n verbijsterende lap muziek dat bijna een half uur omspande. Net zoals afsluiter "The Glowing Man" overigens. Opnieuw zo'n mokerslag waarop alleen Swans het patent lijkt te hebben. En zo eindigde het concert na amper vijf nummers en na 2 uur en een kwartier, met het Effenaar-publiek dat langzaam maar zeker ontwaakte uit deze zwarte vortex, om beduusd te kijken naar Gira die zijn band uitgebreid voorstelde en naar de bandleden die uitgebreid buigden en het applaus in ontvangst namen. Ook ik verliet murw het pand en maakte nog een ommetje in de Eindhovense nacht om terug op Aarde te landen. Als er ooit een band stopte op een hoogtepunt, dan was het wel het machtige Swans.

Geen opmerkingen: